Ağrı İli Yayla Turizmi ve Geleneksel Yaylacılık
Ağrı ili, Doğu Anadolu Bölgesi’nde yer alan, doğal güzellikleri ve zengin kültürel mirası ile yayla turizmi açısından önemli bir potansiyele sahiptir. Yaylacılık, bu bölgede çok eski yıllardan günümüze kadar devam eden köklü bir gelenektir. Mera arazilerinin hayvan otlatmak için kullanılması nedeniyle yaylalara çıkılır; hem hayvanların daha iyi beslenmesi sağlanır hem de kaliteli ve sağlıklı hayvansal ürünler, örneğin yağ, peynir ve çökelek elde edilir. Bugün bile, yıllar öncesinden beri var olan bu yayla yaşamı bütün canlılığıyla sürdürülmektedir.
Yayla Yaşamının Ritmi ve Hazırlıkları
Yayla çıkış zamanı, hava şartlarına bağlı olarak değişse de genellikle Mayıs sonu ile Haziran başı arasında belirlenir. Bu tarih, muhtarlar ve köy heyetleri tarafından, kar miktarı ve karın erime zamanına göre tespit edilir. Belirlenen tarihten önce yaylaya çıkılmaz. Günümüzde yayla hazırlıkları eskisi kadar uzun sürmese de, yayla zamanı yaklaşırken yaklaşık bir hafta öncesinden başlar.
Yayla hayatı, Haziran başından Eylül’ün ilk haftasına kadar devam eden yaklaşık üç aylık bir dönemdir. Yaylada yaşam daha canlı ve bereketlidir; günlük hayat çok erken başlar, erken yatılıp erken kalkılır. Kon denilen yöreye özgü çadırlarda barınılır. Sabah erken saatlerde sığırlar sağılır, süt kaymağı alınır ve peynir kazanında süt biriktirilir. Hayvanlar güneş doğmadan yaylaya çıkarılır. Ahırın gübresi temizlenir ve kışın yakacak olarak kullanılmak üzere biriktirilir.
Sağılan süt, peynir kazanında belli bir kıvama geldikten sonra peynir yapılır. Peynir suyu kaynatılarak tülbent torbalarda süzülür. Elde edilen peynir ya hemen mandıralara satılır ya da sonbaharda pazarda satmak üzere biriktirilir.
Ağrı’nın Önemli Yaylaları
İlin en önemli yaylacılık merkezleri arasında Aladağlar, Sinek Yaylası ve Ağrı Dağı etekleri yer alır.
Aladağ Yaylaları, ilin güneyinde bulunur ve Hamur Vadisi’nden Tendürek Dağı’na kadar geniş bir alanı kaplar. Doğu Anadolu’nun en engebeli, en yüksek ve en geniş ovalarından biridir ve hayvancılık açısından büyük öneme sahiptir.
Sinek Yaylası, Aladağ’dan sonra ilin en büyük yaylasıdır ve Ahtalar Gediği ile Balık Gölü arasında kalan bölgeyi içerir.
Ayrıca; Mirgemir-Çakmak (Kılıç) Yaylası, Davul Yaylası, Kraktin Yaylası, Pani Yaylası ve Katavin Yaylası gibi yaylalar da Ağrı’da önemli yaylacılık alanlarıdır.
Civar illerden Erzurum, Kars ve Iğdır’dan da yayla kiralama yoluyla Ağrı’ya gelenler bulunmaktadır.
Ağrı’da Yayla Turizminin Potansiyeli
Ağrı’nın yüksek rakımlı yaylaları, serin havası, zengin bitki örtüsü ve doğal yaşamı ile yayla turizmi için büyük fırsatlar sunar. Yayla şenlikleri, doğa yürüyüşleri, kampçılık, fotoğrafçılık turları ve eko-turizm faaliyetleri için uygun ortamlar mevcuttur.
Özellikle:
Eleşkirt Yaylaları ve Diyadin Yaylaları termal kaynakları ve doğal güzellikleriyle öne çıkar.
Tendürek Dağı etekleri ise volkanik yapısı ve manzarası ile doğa sporları meraklıları için cazip bir destinasyondur.